لاکپشتهای دریایی
لاکپشتهای دریایی موجوداتی جذاب و منحصر به فرد هستند که به خانواده‌ای از خزندگان تعلق دارند و به طور عمده در اقیانوس‌ها و دریاها زندگی می‌کنند. امروزه ۷ گونه از لاکپشتهای دریایی در زمین باقی مانده اند، که همگی در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قراردارند.
این موجودات، به استناد رسوبات سنگواره‌ای در تریاس بالایی، حدود ۳۰۰ میلیون سال پیش ظاهر شدند و از آن زمان تا به حال بدون تغییرات ریخت‌شناسی قابل توجهی، به بقای خود ادامه داده‌اند.
شواهد فسیل شناسی نشان می‌دهد که لاکپشتهای دریایی در گذشته شامل پنج خانواده بوده اند که از دوره ژوراسیک تا کنون سه خانواده آنها در طول تاریخ منقرض شده‌اند.
طبقه بندی لاک پشت های دریایی در طول تاریخ دستخوش تغییرات گسترده ای بوده است. در جدیدترین رده بندی، لاک پشت های دریایی زنده در دو خانواده کلونیده (Cheloniidae) با شش گونه و خانواده درموکلیده (Dermochelyidae) با یک گونه طبقه بندی شده اند.
ویژگی‌ها
لاک‌پشت های امروزی که در راسته تستودین ها (Testudines) قرار می‌گیرند، همگی دارای یک صفحه سخت فوقانی به نام کاراپاس و یک صفحه شکمی محکم به نام پلاسترون می باشند که اندام های داخلی را درون ساختاری جعبه مانند به نام لاک قرار داده است.
لاک در این موجودات از به هم جوش خوردن دنده ها، مهره ها تشکیل شده است که روی آنها را صفحات سخت کراتینی موسوم به پلاک (Scute) می‌پوشاند، این صفحات کراتینی در لاک پشت های پشت چرمی (Dermochelys coriacea) مشاهده نمی‌شود و لاک آنها همانند سایر قسمت های بدن از غلاف چرمی ضخیمی پوشیده شده است.
لاک‌پشتان امروزی فاقد دندانند و آرواره‌های آنها مجهز به صفحاتی محکم و شاخی برای گازگرفتن غذا است. اگر چه تمامی اعضای این زیر راسته قادرند سر را در راستای عمودی حرکت دهند اما لاک پشت های دریایی قادر نیستند سر را به صورت کامل درون لاک فروببرند.
زیستگاه
لاکپشتهای دریایی معمولاً در آب‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری یافت میشوند و به علت نیاز به گرما، در فصل‌های خاص به آب‌های گرمتری مهاجرت می‌کنند.
لاکپشتهای دریایی ایران
لاکپشتهای دریایی به هفت گونه اصلی تقسیم میشوند، که 5 گونه از آنها در آب های خلیج فارس و دریای عمان یافت میشوند.
1. لاک‌پشت سبز (Chelonia mydas)
2. لاک‌پشت پشت چرمی (Dermochelys coriacea)
3. لاک‌پشت پوزه عقابی (Eretmochelys imbricata)
4. لاک‌پشت سرخ (Caretta caretta)
5. لاک‌پشت زیتونی (Lepidochelys olivacea)
اهمیت بوم‌شناختی
- تنظیم جمعیت‌های جلبک‌ها و علف‌های دریایی
- کنترل جمعیت‌های طعمه
- کمک به چرخه‌های غذایی دریایی
- نقش در نقل و انتقال مواد مغذی
- شاخص سلامت اکوسیستم
تهدیدات
در حالی که لاکپشتهای دریایی طی میلیون‌ها سال تکامل یافته‌اند، امروزه با چالش‌های جدی زیست‌محیطی مواجه هستند، از جمله:
تخریب زیستگاه: به دلیل فعالیت‌های انسانی مانند ساخت و ساز در سواحل و آلوده کردن محیط زیست. سواحل مناسب برای تخم‌گذاری این جانوران در حال تخریب است.
تغییرات اقلیمی: این تغییرات می‌توانند به طور مستقیم و غیر مستقیم بر محیط زندگی لاکپشتهای دریایی و در نهایت بقای آنها تأثیر بگذارند.
شکار و تجارت غیرقانونی: گوشت، لاک و تخم‌های آنها به عنوان منابع غذایی و موارد تزئینی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
آلودگی: زباله‌های پلاستیکی و دیگر آلودگی‌ها در دریاها می‌توانند باعث مرگ این جانوران شوند.
تلاش‌های حفاظتی
بر اساس گزارشات موجود، از جمله آخرین گزارش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ((IUCN و همچنین گزارش ضمائم کنوانسیون منع تجارت گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض (CITES) وضعیت حفاظتی لاک پشت های دریایی بسیار نگران کننده می باشد و تلاش‌های متعددی برای حفاظت از لاکپشتهای دریایی در حال انجام است، از جمله:
ایجاد مناطق حفاظت شده در سواحل برای تخم‌گذاری.
برنامه‌های آموزشی برای آگاهی عمومی درباره اهمیت حفاظت از این جانوران.
تنظیم قوانین و مقررات برای جلوگیری از شکار غیرقانونی و حفظ زیستگاه‌ها.
